Oddział IPN w Krakowie zaprasza na uroczystości 15 sierpnia 2021 r. z okazji Święta Wojska Polskiego oraz na piknik wojskowy w ogrodach krakowskiego Muzeum Archeologicznego. W tym samym dniu odbędzie się również uroczystość odsłonięcia tablicy pamięci gen. Franciszka Latinika.

Święto Wojska Polskiego, Kraków, 15 sierpnia 2021

• godz. 10.00-11.15 – msza święta w katedrze wawelskiej
• godz. 11.30 – złożenie kwiatów pod Krzyżem Katyńskim na pl. o. Studzińskiego
• godz. 12.00-13.00 – uroczystości przed Grobem Nieznanego Żołnierza na pl. Matejki, podniesienie flagi państwowej na maszt, hymn państwowy, apel pamięci, przemówienia, złożenie wieńców
• godz. 13.00-19.00 – piknik wojskowy w ogrodach Muzeum Archeologicznego w Krakowie, ul. Poselska 3
   stoiska promocyjne jednostek i instytucji wojskowych z Garnizonu Kraków i Kraków-Balice, prezentujące broń i wyposażenie, a także charakterystykę służby wojskowej
   od godz. 14 grochówka wojskowa
   stoiska edukacyjne Muzeum Archeologicznego w Krakowie oraz wystawy stałe i czasowe, zwiedzanie z przewodnikiem
   mobilny punkt edukacyjny krakowskiego IPN (gry, wydawnictwa, materiały promocyjne), prezentacja wystawy „Będzie wielka albo nie będzie jej wcale”, pokaz umundurowania i uzbrojenie polskich formacji wojskowych z lat 1918-1920 (GRH KuK Sturmtruppen), quizy na aplikację Action Track
   rekonstrukcja historyczna PGRH „Błyskawica” pt. „Ogniowe rozbicie więzienia św. Michała”

Organizatorzy: Wojewoda małopolski, Oddział IPN w Krakowie, Muzeum Archeologiczne i Stowarzyszenie Odra-Niemen Oddział Małopolski. Współorganizator: Wojsko Polskie.

Odsłonięcie tablicy upamiętniającej gen. Latinika, Kraków, 15 sierpnia 2021

Gen. dyw. Franciszek Ksawery Latinik w 1919 r. dowodził obroną Śląska Cieszyńskiego przed wojskami czeskimi, w 1920 r. był wojskowym gubernatorem Warszawy, dowodził także 1. Armią Wojska Polskiego w Bitwie Warszawskiej z bolszewikami.

• godz. 11.30 – msza święta w kościele Garnizonowym św. Agnieszki, ul. Dietla 30
• po nabożeństwie odsłonięcie tablicy, złożenie kwiatów, przemówienia

Franciszek Latinik urodził się 17 lipca 1864 r. w Tarnowie. Ukończył szkołę kadetów w Łobzowie i podjął służbę w wojsku austro-wegierskim. W 1891 r. ukończył szkołę wojenna Sztabu Generalnego w Wiedniu. W 1909 r. został awansowany na majora i objął komendę szkoły kadetów w Łobzowie. Podczas I wojny światowej walczył w szeregach 2 pułku marszowego, 100 pułku piechoty, 23 brygady piechoty i 8 brygady piechoty.

2 listopada 1918 r. wstąpił do Wojska Polskiego i objął dowództwo garnizonu w Zamościu. 17 listopada został mianowany dowódca Wojskowego Okręgu w Cieszynie i rozpoczął organizowanie polskich oddziałów. W styczniu 1919 r. kierował na Śląsku Cieszyńskim obroną przed natarciem oddziałów czeskich. Był członkiem polskiej delegacji do Komisji Rozjemczej w Cieszynie. Objął dowództwo frontu śląskiego. Kierował 6 i 7 dywizjami piechoty. W grudniu 1919 r. został mianowany generałem brygady. W 1920 r. był reprezentantem polskiego rządu przy Międzysojuszniczej Komisji Plebiscytowej w Cieszynie.

W lipcu 1920 r. objął dowództwo 1 Armii, która miała bronić przedpola Warszawy podczas wojny polsko-bolszewickiej. Został również gubernatorem wojskowym stolicy. W dniach 13-16 sierpnia kierował operacjami pod Zegrzem i Radzyminem. We wrześniu 1920 r. dowodził południową grupą 6 Armii.

Po zakończeniu walk został mianowany generałem dywizji. Najpierw był kierownikiem kursów informacyjnych dla wyższych dowódców, w maju 1921 r. został dowódcą Okręgu Generalnego Kielce, a we wrześniu 1921 r. dowódcą Okręgu Korpusu nr X w Przemyślu. W 1925 r. przeszedł w stan spoczynku.

W latach 1920-1923 był członkiem pierwszej Tymczasowej Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari. Mieszkał w Krakowie, działał w Związku Emerytów Wojskowych i Wdów. Został odznaczony: Orderem Virtuti Militari V klasy, Orderem Polonia Restituta 3 klasy, dwukrotnie Krzyżem Walecznych i francuską Legią Honorową.
Zmarł 29 sierpnia 1949 r. Jest pochowany na cmentarzu Rakowickim.

Bitwa Warszawska

12 sierpnia 1920 r. wojska bolszewickie stanęły u wrót Warszawy. Na linii Wisły miało dojść do decydującego starcia. Przygotowany przez polskie dowództwo plan obrony Warszawy wymagał powstrzymania trzykrotnie silniejszych wojsk wroga do czasu kontruderzenia sił skoncentrowanych pod dowództwem Piłsudskiego nad Wieprzem. Z braku silnych odwodów rzucono do walki młodzież gimnazjalną i studencką, której za całe wyszkolenie wojskowe musiał czasem wystarczyć błyskawiczny kurs obsługi karabinu.

Oddziały obrony stolicy wypełniły zadanie i powstrzymały atak wroga. 15 sierpnia 1920 r. pod Radzyminem bolszewickie siły zostały odparte. Z kolei wojska gen. Władysława Sikorskiego powstrzymały wroga pod Płockiem i Modlinem. 16 sierpnia znad Wieprza ruszyło natarcie grupy uderzeniowej Piłsudskiego, które dzięki zaskoczeniu zmusiło siły bolszewickie do panicznej ucieczki.

Bitwa okazała się wielkim zwycięstwem, odwracając losy całej wojny. Tak wielkim i nadzwyczajnym, że nazwana została „cudem nad Wisłą”, również dzięki wierze w szczególną troskę Matki Boskiej nad walczącymi wojskami polskimi, w przypadające tego dnia święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Armia Czerwona poniosła jedną z największych w swych dziejach klęsk.

Święto Wojska Polskiego zostało ustanowione w 1923 r. na pamiątkę zwycięstwa nad bolszewikami pod Warszawą trzy lata wcześniej. W 1950 r. władze komunistyczne zmieniły datę święta na 12 października (Dzień Wojska Polskiego obchodzono odtąd w rocznicę bitwy pod Lenino z 1943 r.). W 1992 r. 15 sierpnia ponownie stał się dniem, w którym honoruje się tradycje polskiego oręża.

12 sylwetek małopolskich bohaterów wojny polsko-bolszewickiej, ofiar zbrodni katyńskiej: https://krakow.ipn.gov.pl/pl4/edukacja/przystanek-historia/132725,Malopolscy-bohaterowie-wojny-polsko-bolszewickiej-ofiary-zbrodni-katynskiej.html