Powrót do źródeł. Znamy program Festiwalu Misteria Paschalia 2022

Misteria Paschalia od lat odkrywają i prezentują kompozycje związane z czasem Wielkiego Tygodnia i Wielkanocy. Festiwal zmienia się i odnawia dzięki opiece wyjątkowych muzyków: dyrektorów rezydentów. Ich różne doświadczenia i zainteresowania sprawiają, że za każdym razem możemy przeżywać festiwalowy czas zupełnie inaczej, na zdarzenia wokół Świąt Wielkanocnych spoglądając z nieznanej dotąd perspektywy. 19. edycja Festiwalu Misteria Paschalia odbędzie się od 12 do 18 kwietnia 2022 roku w Krakowie.

By się tak działo, potrzebujemy artystów dojrzałych i ukształtowanych, mających zdecydowaną wizję tego, co chcą wyrazić przy pomocy muzyki dawnych wieków. Taką artystką jest tegoroczna dyrektorka rezydentka festiwalu, skrzypaczka, współzałożycielka i koncertmistrzyni {oh!} Orkiestry Historycznej – Martyna Pastuszka. Dotychczas kolejne edycje skupione były na muzyce pasyjnej wybranego regionu Europy. Martyna Pastuszka nie wyznacza kierunku geograficznego, lecz proponuje podróż w głąb siebie. Wybrała utwory różnych stylów i epok – od średniowiecza po klasycyzm – układające się w opowieść odwołującą się do ewangelicznych wydarzeń, a zarazem uniwersalną, bo odzwierciedlającą bardzo ludzką drogę przemiany: od upadku, poprzez tragedię, traumę i wyparcie, po akceptację i podjęcie nowych działań. Muzyka nie tylko tę ścieżkę ilustruje – może nam w niej towarzyszyć i pomóc przez nią przejść.

12.04.2022, Wielki Wtorek. Festiwal otworzy koncert wypełniony psalmami z Melodii na psałterz polski Mikołaja Gomółki. To zbiór bardzo szczególny dla muzyki i literatury polskiej. Powstał jako umuzycznienie Psałterza Dawidowego Jana Kochanowskiego i ukazał się drukiem ledwie rok po publikacji dzieła wielkiego poety. W rymowanej dedykacji Gomółka tłumaczy jej adresatowi, biskupowi krakowskiemu Piotrowi Myszkowskiemu, że psalmy te są przeznaczone „dla naszych, prostych domaków”. Słowa te zdają się na wyrost, bo Gomółkowe psalmy – bogate w pomysły melodyczne, zróżnicowane rytmicznie i wymagające szerokiej skali głosu – tylko pozornie są proste, mało więc prawdopodobne, by niewykształceni wokaliści mogli im podołać. Psalmy, w tym zbiór siedmiu psalmów pokutnych, zaśpiewa Chór Polskiego Radia prowadzony przez Agnieszkę Bennett-Budzińską, śpiewaczkę, harfistkę, a w tym wypadku przede wszystkim znawczynię dawnych praktyk muzycznych śmiało mierzącą się z wyzwaniami, które przed artystami stawia wykonanie tych pereł polskiego renesansu.

13.04.2022, Wielka Środa. Davide penitente to jedno z rzadziej grywanych i komentowanych dojrzałych dzieł Wolfganga Amadeusa Mozarta. Kantata powstała na zamówienie wiedeńskiego Tonkünstler-Societät i wbrew religijnemu charakterowi – premierę miała w Burgtheater, czyli tym samym teatrze, gdzie rok później po raz pierwszy zostanie pokazane Wesele Figara. Zestawione w libretto teksty pochodzące z Księgi Psalmów i 1. Księgi Samuela opisują różne etapy relacji wiernego z Bogiem – od skruchy i błagania o odpuszczenie win po pojednanie i pełne entuzjastycznej radości uwielbienie. Sporo materiału muzycznego kompozytor zapożyczył ze swej słynniejszej i niedokończonej Mszy c-moll, jednak dopisał do Davide także całe nowe stronice. Koncert otworzą Miserere g-moll autorstwa starszego od Salzburczyka o dwa pokolenia Niccolò Jommellego oraz jeden z najbardziej znanych późnych utworów wiedeńskiego klasyka – Symfonia nr 40 g-moll. Zagra {oh!} Orkiestra Historyczna prowadzona przez Martynę Pastuszkę, a zaśpiewa Vox Luminis XL kierowany przez Lionela Meuniera.

14.04.2022, Wielki Czwartek. Gesù Cristo negato da Pietro to oratorium, w którym alegoryczne postaci spierają się w teologicznej dyspucie o gest zaparcia się Jezusa przez Piotra – jeden z najbardziej dojmujących psychologicznie fragmentów Ewangelii. Gesù Cristo napisał Johann Joseph Fux zapamiętany w historii przede wszystkim jako autor podręcznika kontrapunktu. Niemniej jednak w swoich componimenti sacri – dramatycznych oratoriach na Wielki Tydzień (czyli czas, kiedy nie wolno było wystawiać oper) – pokazuje zmysł teatralny, który w swojej interpretacji dodatkowo podkreśli zawsze ekspresywny Gunar Letzbor wraz z zespołem Ars Antiqua Austria.

15.04.2022, Wielki Piątek. Pasja według św. Jana Alessandra Scarlattiego różni się pod wieloma względami od znanych najszerzej pasji Bachowskich. Scarlatti, w przeciwieństwie do luteranina Bacha, pisał ją na potrzeby całkiem odmiennej liturgii katolickiej. A jednak, ten autor bez mała 60 oper jest w swoim dziele pasyjnym o wiele bardziej powściągliwy od Johanna Sebastiana. Jest ono zwarte, niedługie, pozbawione arii i pełne surowej głębi. Kolejnym odstępstwem od naszych przyzwyczajeń jest powierzenie partii Ewangelisty nie tenorowi, a altowi. W tej niezwykle ekspresywnej roli pojawi się Giuseppina Bridelli, a znany z poprzedniej edycji festiwalu Leonardo García Alarcón poprowadzi zespoły Cappella Mediterranea i Choeur de Chambre de Namur.

16.04.2022, Wielka Sobota. Anna Danilevskaia, rosyjska skrzypaczka specjalizująca się w grze na fidelach, razem z Sollazzo Ensemble przeniesie nas do Florencji około roku 1350. W mieście tym, dręczonym wówczas kryzysami i dziesiątkującą populację zarazą, nie zamarła mimo wszystko twórczość artystyczna. Stanowiła ona sferę ucieczki przed grozą rzeczywistości. W wyrafinowanych tekstach madrygałów i pieśni nie odnajdziemy echa tragicznych okoliczności, w jakich powstawały. Połowa XIV wieku to również epoka powstania Dekameronu Giovanniego Bocaccia, w którym grupa młodych ludzi w ucieczce przed zarazą udaje się do rezydencji położonej na wzgórzach otaczających Florencję. Odcięci od problemów świata spędzają czas w ogrodzie, zajmując się opowiadaniem historii i muzyką. Koncert Sollazzo Ensemble ma być takim metaforycznym muzycznym ogrodem dającym w czasie niepokoju wyobrażone schronienie.

17.04.2022, Niedziela Wielkanocna. Symfonia nr 49 „Passione” Josepha Haydna to symboliczny utwór-pomost, w którym dokonuje się przejście między rozważeniem przeżytej tragedii, a wyrastającym z niej nowym „wielkanocnym” optymizmem. Ten ostatni pełny wyraz znajdzie w dwóch prawdziwie „słonecznych” dziełach Mozarta: motecie na sopran Exsultate, jubilate (solistką będzie Florie Valiquette) i Symfonii nr 41 „Jowiszowej” – ostatniej skomponowanej przez Salzburczyka. Zagra znakomita francuska orkiestra Le Concert de la Loge kierowana przez skrzypka Juliena Chauvina.

18.04.2022, Poniedziałek Wielkanocny. Festiwal zakończy współczesna premiera oratorium Jacoba Schubacka Die Jünger zu Emaus z 1778 roku. Jacob Schuback był prawnikiem i kompozytorem, bardzo zasłużonym dla Hamburga organizatorem życia muzycznego. Jego utwór opisuje spotkanie dwóch idących do Emaus uczniów ze zmartwychwstałym Jezusem. Będzie to wspólny koncert artystów rezydentów 19. edycji Festiwalu Misteria Paschalia: {oh!} Orkiestry Historycznej oraz Chóru Polskiego Radia prowadzonych przez Martynę Pastuszkę.

____

Dla KBF Krzysztof Dix

Na festiwal zapraszają Miasto Kraków oraz KBF.

Parterem Strategicznym Festiwalu Misteria Paschalia jest Kraków Airport, a mecenasem firma Suempol.

Zdjęcia i biogramy artystów: https://we.tl/t-yUc8VALeRc

Bieżące informacje o Festiwalu:

http://misteriapaschalia.com/

https://www.facebook.com/MisteriaPaschalia

https://www.instagram.com/misteriapaschalia/

—
Bilety oraz karnety festiwalowe będą dostępne w sprzedaży od 25 lutego 2022 roku od godziny 12.00 na platformie KBF: BILETY (kbfbilety.krakow.pl), w punktach InfoKraków oraz na portalu eventim.pl. Bezpłatne wejściówki na koncert odbywający się 12 kwietnia 2022 roku będą dostępne do pobrania na KBF: BILETY od 29 marca 2022 roku.

Karnety festiwalowe obejmować będą wszystkie koncerty w ramach festiwalu z wyłączeniem koncertu odbywającego się w Kopalni Soli „Wieliczka”. Osoby, które zakupią karnet, mają pierwszeństwo pobrania bezpłatnej wejściówki na koncert, który odbędzie się 12 kwietnia 2022 roku w katedrze na Wawelu. Od 22 listopada 2021 roku szyb Daniłowicza w Kopalni Soli „Wieliczka” jest remontowany i zamknięty dla ruchu turystycznego, a zejście do kopalni odbywa się szybem Paderewskiego, który nie posiada urządzenia wyciągowego. Tym samym koncert w Wieliczce będzie niedostępny dla osób z niepełnosprawnością ruchową.

PROGRAM MISTERIA PASCHALIA 2022

12.04.2022 / WIELKI WTOREK
Bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława na Wawelu

MIKOŁAJ GOMÓŁKA – PSALMY POKUTNE ze zbioru Melodie na psałterz polski

Wykonawcy:

Anna Zawisza – sopran

Chór Polskiego Radia

Compass Consort

Elizabeth Rumsey – viola basowa, liderka

Agnieszka Budzińska-Bennett – prowadzenie

Koncert będzie punktem kulminacyjnym projektu fonograficznego „Mikołaj Gomółka: Melodie na psałterz polski. Opera Omnia” realizowanego przez Chór Polskiego Radia we współpracy z wybitną polską śpiewaczką, harfistką i pedagożką Agnieszką Budzińską-Bennett. Projekt zakłada rejestrację wszystkich psalmów ze słynnego zbioru Mikołaja Gomółki. Program koncertu obejmie wybór psalmów pokutnych w opracowaniu kompozytora, który w sposób szczególny zapisał się na kartach polskiego renesansu, tym samym idealnie wpasowując się w symbolikę pierwszego dnia festiwalu.

Psalmy ze zbioru Gomółki opublikowanego w 1580 roku zostały napisane do tekstów w języku polskim i są utrzymane w układzie czterogłosowym, mają niewielkie rozmiary i symetryczną budowę, utrzymane są w formie zwrotkowej. Dzieło zostało zadedykowane ówczesnemu biskupowi krakowskiemu, Piotrowi Myszkowskiemu, co zainspirowało organizatorów do umiejscowienia koncertu w jednej z najważniejszych świątyń polskiego chrześcijaństwa – w katedrze na Wawelu.

____________________________

13.04.2022 / WIELKA ŚRODA
Centrum Kongresowe ICE KRAKÓW, Sala audytoryjna im. K. Pendereckiego S1

Program:

Niccoló Jommelli – Miserere g-moll (HocJ C1.23)

Wolfgang Amadeusz Mozart ­– Symfonia nr 40 g-moll KV 550

Wolfgang Amadeusz Mozart ­– Davide penitente KV 469

Wykonawcy:

Vox Luminis XL

{oh!} Orkiestra Historyczna

Lionel Meunier – dyrekcja artystyczna partii wokalnych

Martyna Pastuszka – prowadzenie, dyrekcja artystyczna

Jeden z najważniejszych koncertów tej edycji festiwalu będzie efektem współpracy dwóch znakomitych zespołów: rezydentów festiwalu, prawdopodobnie najlepszego polskiego zespołu specjalizującego się nurcie wykonawstwa historycznego – {oh!} Orkiestry Historycznej pod wodzą Martyny Pastuszki – z jednym z najwybitniejszych zespołów wokalnych na świecie Vox Luminis XL prowadzonym przez Lionela Meunier. Centralnym punktem programu będzie bardzo rzadko wykonywane oratorium Wolfganga Amadeusza Mozarta „Davide penitente”. Dzieło to zostało zaprezentowane po raz pierwszy wiedeńskiej publiczności w roku 1785. Teksty utrzymane w języku włoskim zostały opracowane prze Saverio Matteiego i pochodzą głównie z „Księgi Psalmów” i „Pierwszej Księgi Samuela. Koncert uzupełnią utrzymane w stylu antycznym „Miserere” g-moll Niccola Jommellego oraz napisana w tej samej tonacji, najbardziej chyba znana z symfonii Mozarta – nr 40.

____________________________

14.04.2022 / WIELKI CZWARTEK

kościół św. Apostołów Piotra i Pawła

Johann Joseph Fux – Gesu Christo negato da Pietro

Wykonawcy:

Ars Antiqua

Gunar Letzbor – prowadzenie

Dzień i noc Wielkiego Czwartku są tradycji chrześcijańskiej wypełnione kluczowymi w historii zbawienia wydarzeniami. Jednym z nich jest zaparcie się Jezusa przez Piotra, który to temat stanowi kanwę oratorium Johanna Josepha Fuxa, kompozytora działającego u styku epoki baroku i pre-klasycyzmu. Jako wielki miłośnik renesansowego Palestriny, tworzący w najbardziej rozwiniętym okresie epoki baroku, któremu dane było obserwować zmiany wynikające z nadchodzącego okresu klasycznego, Fux jest najbardziej znany jako twórca traktatu „Gradus ad Parnassus”. Utwór „Gesu Christo negato da Pietro” zostanie wykonany przez znakomity austriacki zespół Ars Antiqua pod wodzą Gunara Letzbora.

____________________________

15.04.2022 / WIELKI PIĄTEK 
Centrum Kongresowe ICE KRAKÓW, Sala audytoryjna im. K. Pendereckiego S1

Alessandro Scarlatti – Pasja wg św. Jana

Wykonawcy:

Giuseppina Bridelli – mezzosopran

Salvo Vitali – bas

Chór Kameralny z Namur

Cappella Mediterranea

Leonardo Garcia Alarcón – dyrygent

Wielki Piątek to czas zadumy oraz przeżywania męki i śmierci Jezusa Chrystusa w kulturze chrześcijańskiej. W tradycji festiwalu przyjęło się, żeby tego dnia wykonywać dzieła tematycznie związane z tym wydarzeniem. Podczas 19-tej edycji będziemy mieli okazję wysłuchać „Pasję wg św. Jana” autorstwa Alessandra Scarlattiego w wykonaniu ubiegłorocznych niedoszłych (koncerty zostały odwołane w związku z pandemią COVID-19) rezydentów festiwalu Leonarda Garcię Alarcóna i jego zespoły Cappellę Mediterraneę i Chór Kameralny z Namur. Alarcón nie boi się ingerować w dzieło Scarlattiego i dodaje do niego sześć responsoriów na Wielki Tydzień autorstwa samego Scarlattiego, które umiejscawia w kluczowych momentach akcji, gdzie stanowią swego rodzaju medytację i pełnią funkcje podobne do chorałów w „Pasjach” Johanna Sebastiana Bacha.

____________________________

16.04.2022 / WIELKA SOBOTA 
Kopalnia soli „Wieliczka”, kaplica św. Kingi

Firenze 1350: średniowieczny ogród florencki

Program:

Kyrie “Rondello”, anonim z manustryptu «Vatican n.1419» (XIV w.)

Francesco degli Organi – Chosi pensoso, “Landini” (instr., 1325?-1397)

Francesco degli Organi ­– O pianta vagha

Peccatrice nominata, anonim z „Laudario da Firenze” (XIV w.)

Estampie, anonim z „Robertsbridge Codex” (instr., XIV w.)

Zaninus z Peragi, Se le lagrime antique (aktywny ok. 1350)

Paolo da Firenze, Perche vendetta (ok. 1355 – ok. 1436)

Francesco degli Organi ­– O fanciulla giulia

***

Francesco degli Organi – Che cosa quest’amor (instr.)

Francesco degli Organi ­– Tante belleçe (instr.)

Niccolò da Perugia – Il meglie è pur tacere (XIV w.)

Francesco degli Organi – Vaga fanciulla (instr.)

Francesco degli Organi –  Poi che veder (instr.)

***

Giovanni da Firenze – Quand amor (aktywny ok. 1340-1360)

Giovanni da Firenze – Per larghi prati (aktywny ok. 1350)

Vincenzo da Rimini – In forma quasi (aktywny ok. 1350)

Francesco degli Organi – Quel sole che raggia

Niccolò da Perugia, Nel meço gia (II poł. XIV w.)

Benedicamus domino, anonimowy manuskrypt Gb-Ob 229

Wykonawcy:

Sollazzo Ensemble
Anna Danilevskaia – fidel, dyrekcja artystyczna

Program koncertu odzwierciedla ideę problemu etycznego, jaki podejmujemy w Wielką Sobotę w rozważaniach wydarzeń Wielkiego Tygodnia. Po doświadczeniu tragedii Wielkiego Piątku doświadczenie pustki i opuszczenia prowadzi nas do swego rodzaju wyparcia. W tym kontekście niezwykle trafnie wybrzmiewa program proponowany przez Annę Danilevskaię, rosyjską skrzypaczkę specjalizującą się w grze na fidelach, który zabierze nas w podróż do średniowiecznej Florencji. Jest to niezwykły repertuar reprezentujący wysoko rozwiniętą kulturę muzycznej z bardzo silnym poczuciem tożsamości. Jednak słuchając tej muzyki, musimy odłożyć na bok romantyczne narracje o Florencji, do których jesteśmy przyzwyczajeni w dzisiejszych czasach. W połowie XIV wieku miasto przeżywało bardzo trudne chwile: jeszcze w latach czterdziestych XIII wieku ważni bankierzy, tacy jak Bardi i Peruzzi, zbankrutowali, co wywołało głęboki kryzys gospodarczy. W 1348 r. wybuchła zaraza dziesiątkując populację. Nie zniszczyło to jednak lokalnej kultury muzycznej. Idylliczne teksty z pewnością kolidowały z dramatyczną sytuacją miasta i jego mieszkańców, ale muzyka musiała mieć także nieść moc pocieszenia. W słynnym „Dekameronie” Giovanniego Boccaccia młodzież uciekająca przed zarazą zbiera się w ogrodzie na wzgórzach Florencji, spędzając czas na opowiadaniu historii i tworzeniu muzyki. W pewien sposób koncert Sollazzo Ensemble ma być metaforycznym muzycznym ogrodem, w którym można zapomnieć o świecie zewnętrznym.

____________________________

17.04.2022 / NIEDZIELA WIELKANOCNA

Centrum Kongresowe ICE KRAKÓW, Sala audytoryjna im. K. Pendereckiego S1

Program:

Joseph Haydn – Symfonia nr 49 „Passione” Hob. I/49

Joseph Haydn – Symfonia nr 30 C-dur „Alleluja”, Hob. I / 30,
Wolfgang Amadeusz Mozart – Exultate Jubilate KV 165
Wolfgang Amadeusz Mozart – Symfonia nr 41 „Jowiszowa” C-dur KV 551

Wykonawcy:

Florie Valiquette – sopran

Le Concert de la Loge

Julien Chauvin ­– skrzypce, prowadzenie

Program koncertu w Niedzielę Wielkanocną odwołuje się jednocześnie do kolejnego po sobotniej negacji etapu przeżywania żałoby, jakim jest akceptacja i rozważenie wielkopiątkowego dramatu w Symfonii nr 49 „Passione” Josepha Haydna, by zaraz potem przejść do radosnego i uroczystego świętowania radości zmartwychwstania w dwóch mozartowskich arcydziełach: Exultate Jubilate oraz słynnej Symfonii Jowiszowej. Koncert wykona znakomita francuska orkiestra Le Concert de la Loge kierowana przez wybitnego skrzypka Juliena Chauvina. Orkiestra powstała w 2014 roku i jest w pewien sposób kontynuacją tradycji legendarnej Le Concert de la Loge Olypique ufundowanej w 1785 r., ówcześnie uznawanej za jedną z najlepszych orkiestr europejskich. Zespół gościł już na festiwalu w 2017 roku. Partie wokalne wykona Florie Valiquette.

____________________________

18.04.2022 / PONIEDZIAŁEK WIELKANOCNY

Centrum Kongresowe ICE KRAKÓW, Sala audytoryjna im. K. Pendereckiego S1

Jacob Schuback – Die Jungen zu Emaus

Wykonawcy:

Stefan Sbonnik – tenor

Tomáš Král – baryton

Sreten Manojlović – bas-baryton

Chór Polskiego Radia

{oh!} Orkiestra Historyczna

Maria Piotrowska-Bogalecka – przygotowanie chóru

Martyna Pastuszka – prowadzenie

Zakończenie festiwalu uświetni współczesna premiera oratorium Jacoba Schubacka „Die Jungen ze Emaus”. Jacob Schuback był niemieckim prawnikiem i kompozytorem, działającym w Hamburgu w epoce baroku. Mimo że współcześnie niemal nieznany szerokiej publiczności, był niezwykle ważną postacią w życiu muzycznym Hamburga w pierwszej połowie XVIII wieku. Współpracował z Carlem Philipem Emmanuelem Bachem, korespondował z Metastasiem, opublikował traktat o deklamacji, był kantorem i dyrygentem. Oratorium, które usłyszymy podczas finałowego koncertu festiwalu, koncentruje się na spotkaniu dwóch uczniów idących do Emaus ze zmartwychwstałym Jezusem, wydarzeniu, które z psychologicznego punktu widzenia możemy zinterpretować jako motywację do zmiany i podjęcia działania. Będzie to wspólny koncert artystów rezydentów 19-tej edycji Festiwalu Misteria Paschalia – {oh!} Orkiestry Historycznej i Chóru Polskiego Radia. Partie wokalne przygotuje Maria Piotrowska-Bogalecka, a koncert poprowadzi od skrzypiec dyrektorka-rezydentka festiwalu Martyna Pastuszka.

________________________________________