FestivALT prezentuje kolejne wydarzenia w sezonie artystycznym 2020

FestivALT to żydowski kolektyw twórczy i festiwal odbywający się pod tą samą nazwą. Niegdyś dziesięciodniowe wydarzenie przybrało w tym roku formę pięciomiesięcznego sezonu artystycznego. We wrześniu i październiku miłośnicy sztuki współczesnej oraz osoby, dla których ważne są kwestie polskich Żydów, będą miały szansę zgłębić swoje zainteresowania, uczestnicząc w licznych eksperymentalnych projektach. Część programu festiwalu można śledzić w internecie.

FestivALT działa na przecięciu sztuki i aktywizmu, łącząc teatr, sztuki wizualne, interwencje artystyczne, akcje miejskie i rozmowę z publicznością. Tegoroczna odsłona festiwalu odbywa się pod hasłem widzialne niewidziane, nawiązującym do spraw trudnych, o których często nie chcemy lub boimy się mówić, mimo że pozostają na widoku. Temat przewodni to punkt wyjścia dla twórców wydarzenia, którzy na rozpoczęty w sierpniu sezon artystyczny zaplanowali liczne projekty odnoszące się do tegorocznego hasła.

Wrzesień i październik – projekty

Przyjaciele, których nie miałam

Jak wyglądałaby Polska, w której drugim oficjalnym językiem byłby jidysz, obowiązywałby świecki kalendarz, a oczekiwana długość życia byłaby jedną z najdłuższych w Europie? Już 10 października, na Placu Nowym w Krakowie, będzie się można o tym przekonać, przenosząc się w świat alternatywnej polskiej rzeczywistości. Wszystko za sprawą projektu Przyjaciele, których nie miałam, czyli aplikacji audio wykorzystującej rozszerzoną rzeczywistość autorstwa Tusi Dąbrowskiej i Wiktora Podgórskiego.

Dąbrowska dowiedziała się o swoich żydowskich korzeniach dopiero w dorosłym życiu, nie posiadając właściwie dostępu do rodzinnych pamiątek. To przeżycie zainspirowało ją do przygotowania projektu, w którym buduje prywatne archiwum, tworząc świat wyimaginowanych żydowskich przyjaciół z dzieciństwa i życia, jakie teraz wiodą. W doświadczeniu opartym na prywatnej historii oraz kompozycji przestrzennej każdy uczestnik będzie mógł wybrać swoją własną ścieżkę. Aplikacja zaoferuje siedem punktów interakcji, dzięki którym będzie można zagłębić się w życie w alternatywnej Polsce – miejscu, gdzie mniejszość żydowska jest równie liczna jak na początku ubiegłego stulecia. Aplikacja będzie także dostępna w AppStore i GooglePlay przez 3 tygodnie od dnia premiery (link na stronie festivalt.com).

Nieoczywiste spacery po Krakowie

W tym roku w ramach FestivALT-u stworzona została seria spacerów pod hasłem Lecznicze rośliny Płaszowa.  To eksperymentalna forma odpowiedzi na pytanie, jaką moc uzdrawiania ma płaszowska ziemia, na której dokonano ludobójstwa. Aktywiści z kolektywu FestivALT nawiązali współpracę z etnobotanikiem Karolem Szurdakiem i Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej, aby stworzyć ogród z leczniczymi roślinami Płaszowa. Jest to niezwykłe miejsce, w którym trudna historia, siła społeczności i ludobójcza ziemia łączą się, formując potężne doświadczenie.

13 września motywem przewodnim spaceru, który poprowadzi Karol Szurdak, będą właśnie rośliny rosnące na terenie Płaszowa. 29 września związani z Akcją Ratunkową dla Krakowa dr hab. Zofia Prokop, biolożka ewolucyjna i aktywistka oraz działacz społeczny – Maciej Fijak opowiedzą o walorach flory i fauny terenów Płaszowa oraz o tym, jak okoliczni mieszkańcy zapatrują się na projekt powstającego w tym miejscu Muzeum. Ostatni z serii spacerów, o charakterze medytacyjnym, poprowadzi Zofia Noworól. Wydarzenie odbędzie się 11 października.

Po spacerze z etnobotanikiem, Karolem Szurdakiem, zaplanowane są warsztaty zielarskie, podczas których uczestnicy, przyrządzając – z zebranych wcześniej na terenie Płaszowa roślin – napary, herbatki i kosmetyki, spróbują znaleźć odpowiedź na pytanie, czy naznaczona ludobójstwem ziemia Płaszowa generuje siły lecznicze, a jeśli tak, czy są granice, aby z nich korzystać.

W październiku (17.10) odbędzie się także premiera kolejnego alternatywnego zwiedzania na żywo, po terenie byłego getta na Podgórzu. Jest to ciesząca się coraz większą popularnością dzielnica Krakowa – niegdyś Podgórze było osobnym miastem, oddzielonym od Krakowa linią rzeki Wisły. Swoją nazwę Podgórze wzięło od położenia u stóp Wzgórza Lasoty, gdzie z czasem rozwinęło się jako ważny ośrodek handlowo-przemysłowy. W kolejnej fazie swojego rozwoju miało stać się miastem-ogrodem i – choć wciąż mieści się na jego terenie wiele krakowskiej zieleni – to właśnie tutaj w 1941 roku utworzone zostało getto krakowskie. W granicach Podgórza znajduje się także Kamieniołom Liban i teren byłego obozu KL Płaszów. Po połączeniu kładką dla pieszych z Kazimierzem dzielnica stała się popularną destynacją wśród turystów i miejskich bywalców, przede wszystkim ze względu na ulokowane w pobliżu linii rzeki bary i restauracje oraz nieodległe muzea. Malownicza zieleń Podgórza ukrywa się nieco dalej, niosąc ze sobą nie tylko najstarszą historię dzielnicy, ale także trudne pytania o współczesny los terenów związanych z historią Zagłady, które poruszone zostaną podczas spacerów w ramach serii ALT Tours.

Wydarzenia w przestrzeni miejskiej i online zostaną uzupełnione dyskusjami z ekspertami pogłębiającymi temat problematyki funkcjonowania żydowskiej pamięci i dziedzictwa w przestrzeni miasta w ramach Serii ALT Talks, która będzie miała miejsce 13 września, 24 września i 25 października. Podczas pierwszej odsłony wydarzenia (13.09, godzina 12.00) eksperci poszukają odpowiedzi na pytania: rewitalizacja czy gentryfikacja, upamiętnianie czy uwłaszczanie, a może – cyfrowa rekonstrukcja? W panelu wezmą udział: Roma Syndyka, Piotr Kwapisiewicz, Agnieszka Jabłońska i Karolina Jara. Na wydarzenie konieczne są zapisy poprzez formularz online.

Still standing

Płaszów stanie się także sceną performansu Still standing zaplanowanego na 3 października. Aleksandra Janus i Weronika Pelczyńska zbadają, w jaki sposób ciało może stać się żywą rzeźbą wpasowującą się w konkretną przestrzeń. Wykorzystując ruch, choreografię i narrację, będą zachęcać do empatii i troski wobec tego, co kieruje nas nie tylko w przeszłość, ale także w teraźniejszość i przyszłość. Performans, rozgrywający się na terenie KL Płaszów, to także dialog z historyczną choreografią izraelskiej artystki Noa Eshkol oraz utworem przygotowanym przez nią na 10 rocznicę powstania w getcie warszawskim w 1953 roku, który miał zostać wykonany w kibucu Lohamei Hageta’ot. Performans poprzez poruszające się ciała artystów prowokuje pytania: jak efemeryczne formy mogą być wykorzystywane jako strategie upamiętniające, zwłaszcza w miejscach, które można nazwać trudnym dziedzictwem oraz jakie obrazy tworzymy poprzez ruch, połączenie, kompozycję.

Partytura Pamięci

Mieszkańcy Krakowa, grupa docelowa projektu, często nie wiedzą, jak zachowywać się wobec śladów Zagłady. Z jednej strony losy krakowskich Żydów, które rozegrały się na terenie getta są trudne do wyobrażenia, z drugiej jednak ta fizyczna przestrzeń jest przestrzenią ich codziennego życia, jego blasków i cieni. Partytura Pamięci przemówi wprost do wrażliwości odbiorcy, do każdej osoby z publiczności pojedynczo. Dotrze do emocji intymnie i z wielką siłą. Będzie to doświadczenie katartyczne.

Partytura Pamięci ma stanowić dialog pomiędzy współczesnością a tym, co minione. Projekt powstał w oparciu o pytania, które mieszkający na co dzień w Krakowie artyści Alex Roth (żydowsko-brytyjski muzyk i kompozytor), Kasia Witek (polska tancerka/choreografka) oraz Michael Rubenfeld (polsko-żydowsko-kanadyjski twórca teatralny) stawiali w odniesieniu do przeżywania historii na terenie Podgórza. Wydarzenie będzie miało charakter performansu w przestrzeni miejskiej. Taniec i skomponowana specjalnie do niego muzyka zostaną użyte jako narzędzie do przeprowadzenia artystów oraz zebranych gości przez doświadczanie przestrzeni byłego getta. Wydarzenie odbędzie się 23 i 24 października i będzie dostosowane do reżimu sanitarnego.

Szczegóły dotyczące wydarzeń będą dostępne na stronie festivalt.com oraz na Facebooku festiwalu.