W krakowskich Mistrzejowicach powstało w ostatnich latach wiele nowych osiedli, wciąż przybywa młodych mieszkańców, jednak nowoczesnej szkoły jak nie było, tak nie ma. Najbliższe placówki – Szkoła Podstawowa nr 85 im. ks. Kazimierza Jancarza na os. Złotego Wieku (działa od 1972 r.) oraz Szkoła Podstawowa nr 89 im. Kornela Makuszyńskiego na os. Piastów (od 1982 r.) – powstały w oparciu o realia projektowe sprzed dekad.
Dziś wymagania są inne: od bezpiecznego dojścia „od drzwi do drzwi”, przez elastyczne sale i nowoczesne pracownie, po zaplecze sportowe, realnie służące całej społeczności. Potrzeba nowej szkoły jest tu jak najbardziej realna.
Szybki przyrost mieszkańców, powolne zmiany w oświacie
Przez ostatnie lata północno-wschodnia część Krakowa intensywnie się zagęszcza. Nowe bloki pojawiają się zarówno wzdłuż głównych ciągów (Jancarza, Bohomolca, Piasta Kołodzieja), jak i w głąb osiedli. Do tego wciąż realizowane są również duże inwestycje transportowe. Kolej aglomeracyjna z przystankami Kraków Piastów i Kraków Batowice oraz budowana trasa KST IV – skracają dojazdy, przez co dzielnica staje się atrakcyjniejsza dla młodych rodzin z dziećmi.
Szkoły, które zaczynały pracę w latach 70. i 80., przyjmowały dzieci przy innej gęstości zaludnienia, odmiennym modelu dnia i przy odstającym od dzisiejszego standardzie technicznym budynków.
Co dziś „nie domaga”?
Po pierwsze – wiek i układ szkół. SP 85 oddano do użytku w 1972 roku, SP 89 – dziesięć lat później. Rdzeń budowlany i rozplanowanie tych szkół powstały w epoce zupełnie innych potrzeb: długich korytarzy, sal 30-osobowych, ograniczonej bazy sportowej. Adaptacje trwają, jednak modernizowanie po kawałku nie może odbywać się w nieskończoność.
Po drugie – bezpieczeństwo i dojścia. Przy ruchliwych ulicach i rosnącej liczbie aut kluczowe są bezkolizyjne przejścia, miejsca „kiss&ride”, odpowiednia liczba stojaków rowerowych i wygodne dojścia piesze z osiedli. Nowa szkoła projektowana od zera mogłaby spełniać standard „15-minutowej dzielnicy”: dziecko szłoby pieszo lub jechało rowerem, a rodzic nie musiałby robić objazdów.
Po trzecie – elastyczność dydaktyczna. Dzisiejsza szkoła to nie tylko tablica i ławki. To pracownie STEAM (Science, Technology, Engineering, Arts, Mathematics), laboratoria z zapleczem, biblioteka-mediateka, sale do pracy projektowej w małych grupach, przestrzenie cichej nauki i wsparcia psychologicznego. Choć stare bryły da się „odmładzać”, to nowy obiekt łatwiej zorganizować tak, by każda godzina lekcyjna mogła wyglądać inaczej niż poprzednia.
Jakiej szkoły potrzebują Mistrzejowice?
Nowa szkoła w Mistrzejowicach powinna być przede wszystkim dobrze osadzona w ruchu pieszym i rowerowym. Wejścia od strony głównych potoków pieszych, dojścia „suchą stopą”, stojaki i wiaty na rowery oraz hulajnogi, a do tego czytelna strefa krótkiego postoju dla rodziców – to detale, które decydują o codziennym komforcie i bezpieczeństwie.
Równie ważna jest modułowość. Zestaw sal, które można łączyć i dzielić, ruchome ściany i mobilne wyposażenie pozwolą elastycznie dopasowywać przestrzeń do potrzeb: raz będzie to klasyczna lekcja biologii, innym razem warsztaty z robotyki, praca projektowa w małych grupach czy spotkanie koła zainteresowań. Jedna przestrzeń zyskuje w ten sposób wiele żyć i nie marnuje się po dzwonku.
Standard energetyczny powinien wyprzedzać swoje czasy. Dobre doświetlenie światłem dziennym, wentylacja z rekuperacją, fotowoltaika i zielone patio nie tylko poprawiają komfort nauki, ale też obniżają rachunki. Każda złotówka, która nie zostanie wydana na ogrzewanie, może wrócić do uczniów w postaci lepszego wyposażenia czy dodatkowych zajęć.
Na koniec – otwartość po godzinach lekcyjnych. Hala, boiska, sala do gimnastyki korekcyjnej i pomieszczenia klubowe dla organizacji społecznych powinny tętnić życiem, także po godz. 17.00. Szkoła projektowana w ten sposób staje się naturalnym centrum sąsiedzkim: miejscem, gdzie po lekcjach spotykają się mieszkańcy, gdzie odbywają się treningi, zajęcia dla seniorów czy lokalne wydarzenia. Dzięki temu inwestycja może służyć nie tylko dzieciom, ale całej dzielnicy również przez resztę dnia.
Głos rodziców i nauczycieli
W rozmowach z mieszkańcami powtarzają się te same wątki: przepełnione klasy w rocznikach „górki demograficznej”, konieczność dojazdów przez zatłoczone skrzyżowania i dylematy „publiczna czy niepubliczna”. Nauczyciele dodają do tego kwestie praktyczne, takie jak: brak cichych pokoi do pracy indywidualnej czy ograniczone możliwości prowadzenia eksperymentów w zwykłych salach. To nie są spektakularne „tematy medialne”, ale tak właśnie wygląda jakość edukacji na co dzień.
Temat miejski, nie tylko dzielnicowy
Mistrzejowice to dziś realny kierunek rozwoju północy Krakowa: obwodnica porządkuje ruch, kolej i tramwaj skracają dojazdy, a nowe osiedla budują masę krytyczną mieszkańców. Jeśli miasto zainwestuje w nową szkołę właśnie tutaj, dzielnica od razu znajdzie się na wyższym poziomie jakości życia: mniej dowozów autem, więcej ruchu pieszego, mocniejsza integracja sąsiedzka. To korzyść nie tylko dla XV dzielnicy, ale i dla całej sieci szkół – bo presja na klasy w rejonie spadnie.
Brakujący element układanki
Nowy obiekt oświatowy w Mistrzejowicach to nie „miły bonus”, tylko brakujący element układanki. Dzielnica ma dziś atuty, których kilka lat temu brakowało: dostęp do kolei, coraz lepszy tramwaj, szybkie połączenia drogowe. Teraz pora dopełnić to szkołą na miarę XXI wieku – projektowaną dla pieszych i rowerzystów, energooszczędną, z elastycznymi salami i zapleczem, które popołudniami będzie stawało się miejscem dla mieszkańców.
Jeśli miasto i dzielnica zrobią ten krok wspólnie, Mistrzejowice mogą stać się wzorcem, jak łączyć twarde inwestycje infrastrukturalne z troską o codzienność. A ostatecznie to właśnie codzienność dzieci i rodziców jest najlepszym sprawdzianem nowoczesnej polityki miejskiej.
Fot. Autorstwa Mach240390 – Praca własna, CC BY 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=112043988
