Miasto Kraków Wiadomości Wydarzenia
Żyd, sąsiad, pies. Sąsiedzki spacer po terenie KL Płaszów
Żyd, sąsiad i pies. Spacer sąsiedzki i praktyczne wprowadzenie do prawa żydowskiego
W niedzielę 9 stycznia odbył się pilotażowy spacer po dawnym obozie Płaszów pt. “Żyd, sąsiad i pies”. Uczestniczyło w nim kilkadziesiąt osób wraz z czworonogimi towarzyszami. Jest to wspólna inicjatywa stowarzyszenia FestivALT oraz okolicznych mieszkańców, która ma pomóc w zrozumieniu często odmiennych oczekiwań, potrzeb i zasad, którymi kierują się odwiedzający to miejsce. Po burzliwych latach kontrowersyjnych dyskusji i spotkań, które sprawę upamiętnienia zaogniły, nowy cykl spacerów jest próbą nawiązania wielopoziomowego i międzykulturowego (i międzygatunkowego) dialogu.
Podczas spotkania Aleksander Schwarz, ekspert ds. prawa żydowskiego dotyczącego pochówków i cmentarzy, w towarzystwie suczki Józi, oraz rabina Yehoshua Ellisa wprowadzili uczestników w zagadnienia związane z regułami zachowania w miejscach, w których znajdują się żydowskie pochówki – zarówno te tradycyjne jak i te wojenne. Spacer był pomyślany jako prezentacja tych zasad w praktyce — spacerowicze poruszali się po takich obszarach, gdzie można, z poszanowaniem dla prawa żydowskiego, spacerować z psami.
Uważamy, że kluczem do harmonizowania dysonansów dziedzictwa na terenie byłego obozu KL Plaszow jest spojrzenie na ten teren w całej złożoności, wzajemne słuchanie się i dawanie świadectwa opinii każdej ze stron, aby pomieścić rozmaite narracje i potrzeby wszystkich zainteresowanych oraz wypracować wspólną wizję przyszłości. FestivALT stara się znaleźć podejście, które łączy rozmaite punkty widzenia: zarówno niekwestionowaną potrzebę upamiętnienia obozu KL Plaszow i podobnych miejsc, jak i zwrócenie uwagi na ich współczesną złożoność i znaczenie dla mieszkańców. – podkreśla współdyrektorka FestivALTu, Magda Rubenfeld Koralewska.
Pani Monika, jedna z uczestniczek spaceru i okoliczna mieszkanka tak opisała swoje wrażenia: Spacer dostarczył mi dużo ciekawych, praktycznych informacji. Była to dobra przestrzeń do przemyślenia wielu rzeczy, naszej wrażliwości i postrzegania tego terenu.
Przez kilkadziesiąt lat teren dawnego obozu Płaszów stał się zieloną enklawą, miejscem spędzania wolnego czasu przez mieszkańców Krakowa, nie tylko okolicznych. Podczas tworzenia nowego oddziału muzeum wraz z towarzyszącymi inwestycjami niezmiernie ważnym jest prowadzenie otwartego, nie wykluczającego dialogu. W związku z powodzeniem pierwszego spaceru i dużym zainteresowaniem mieszkańców FestivALT zaplanuje kolejne wydarzenia z tego cyklu.
Moim zdaniem upamiętnienie tego miejsca powinno być uszyte na miarę i godzić rozmaite potrzeby i głosy, a także uwzględniać złożoność tego miejsca. Ja jako Żyd, gdybym tu mieszkał, przychodziłbym pewnie na ten teren z psem, chociaż podczas takich spacerów pewne miejsca bym omijał: teren cmentarzy i grzebalisk, w których zasady zachowania dyktuje nam prawo i tradycja żydowska. Miejsca złożenia szczątków żydowskich powinny zostać zabezpieczone i otoczone szacunkiem. Co do pozostałego terenu – równie ważne jest zachowanie jego wartości historycznej i zadbanie o materialne dziedzictwo przeszłości tego miejsca, jak i wrażliwość na potrzeby mieszkańców – opowiadał Aleksander Schwarz.
Schwarz to wieloletni ekspert Komisji Rabinicznej ds. Cmentarzy, specjalista ds. prawa żydowskiego w dziedzinie cmentarzy i pochówków, prezes Fundacji Zapomniane. Odtwarza historyczne granice cmentarzy i ich strefy grzebalne, prowadzi poszukiwania nieupamiętnionych grzebalisk Żydów z czasów Zagłady, w oparciu o zgodne z Halachą nieinwazyjne metody badań. Uczeń profesora Karczewskiego z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w zakresie interpretacji badań (danych) georadarowych oraz współpracownik dr inż. Sebastiana Różyckiego z Wydziału Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej w zakresie synchronizacji archiwalnych map i interpretacji niemieckich zdjęć lotniczych. Opiniuje projekty upamiętnień oraz prac konserwacyjnych i archeologicznych w byłych obozach Zagłady, a także sprawuje nadzór nad ich przebiegiem. W tym w latach 2002-2003 nadzorował budowę Muzeum – Miejsca Pamięci w Bełżcu (Oddziału Państwowego Muzeum na Majdanku), a od 2012 r. jest członkiem zespołu archeologicznego Wojciecha Mazurka badającego teren byłego obozu Zagłady w Sobiborze, w związku z realizacją budowy upamiętnienia. Od 10 lat regularnie prowadzi warsztaty o obyczajach żydowskich związanych z pochówkiem kierowane do szerokiego kręgu odbiorców: młodzieży szkolnej, studentów, nauczycieli, grup wyznaniowych i grup osób dotkniętych wykluczeniem społecznym, w tym osadzonych zakładów karnych w Polsce.
Spacer odbywa się w ramach projektu Miejsca Pamięci i Zapominania (MPiZ) realizowanego z programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego z Funduszy EOG. Projekt MPiZ jest realizowany w partnerstwie z Miastem Kraków oraz jest objęty patronatem honorowym jego ekscelencji Konsula Generalnego Republiki Federalnej Niemiec w Krakowie dr Michaela Großa.
Krakowskie Fakty, Wiadomości, Wydarzenia, Ogłoszenia Drobne. Wolne Media Niezależny serwis internetowy poświęcony miastu Kraków. okrakow.pl to serwis tworzony wspólnie z Krakowską społecznością!