Jestem Kraków. Krakowianie wczoraj i dziś. Muzeum Historyczne Miasta Krakowa

Muzeum Krakowa od 120 lat snuje opowieść o Krakowie i jego mieszkańcach. Motywem przewodnim rocznicowych obchodów i działań im towarzyszących jest lustro – symbol zarówno wejrzenia w głąb siebie, jak i szukania tożsamości. Okolicznościowy album Jestem Kraków jest swego rodzaju fotograficznym zwierciadłem, w którym mogą się przejrzeć mieszkańcy Krakowa. Jego koncepcja pozwala, bowiem zestawić ze sobą dwie rzeczywistości – tę minioną, do której Muzeum nieustannie się odwołuje i współczesną, która w narracji muzealnej stanowi często punkt wyjścia.

Do publikacji wybrano 120 historycznych fotografii które zestawiono z ich współczesnymi odpowiednikami wykonanymi specjalnie na potrzeby tego wydawnictwa. Przedstawiają one różne wizerunki krakowian, ludzi którzy w Krakowie mieszkali lub mieszkają, choć niekoniecznie tu się urodzili.

Zbiory fotograficzne naszego Muzeum zawierają kilkadziesiąt tysięcy obiektów, jednak tylko część z nich to wizerunki krakowian. Przy wyborze tych do albumu pierwszym kryterium selekcji materiału była data ich powstania – przełom XIX i XX wieku, czyli okres, kiedy powstało Muzeum Krakowa. Po wtóre, ideą publikacji było zaprezentowanie jak najszerszego przekroju ówczesnej społeczności miasta, począwszy od osób pełniących funkcje publiczne, przedstawicieli różnych zawodów, aż po zwykłych mieszkańców, często anonimowych. W efekcie w albumie znajdują się wizerunki osób znanych i zasłużonych, które sąsiadują z portretami ludzi nieznanych z imienia i nazwiska.

Zamieszczone w publikacji zdjęcia w dużej części są dziełem zawodowych fotografów. Pod koniec XIX wieku większość portretów nadal wykonywano w atelier, z wykorzystaniem różnorodnych ekranów imitujących zarówno wnętrza, jak i pejzaże. W albumie nie brak także fotografii amatorskich, bowiem dzięki ułatwieniom technicznym w zakresie budowy aparatów, wywoływania negatywów i wykonywania odbitek, nastąpiła znaczna popularyzacja fotografii, nie tylko jako obrazu, ale także coraz szerzej dostępnej formy aktywności.

Współczesne odpowiedniki dawnych zdjęć zostały wykonane przez czworo fotografów związanych z Muzeum Krakowa: Katarzynę Bednarczyk, Kamilę Buturlę, Marcina Gulisa i Andrzeja Janikowskiego. Pojedyncze fotografie zostały udostępnione przez innych autorów, do których kierujemy wyrazy wdzięczności. Wybór dzisiejszych krakowian, których wizerunki znalazły się w albumie, był w wielu przypadkach oczywisty, ze względu na pełnioną funkcję czy wykonywany zawód. Skierowaliśmy zaproszenia do licznych osób i instytucji, które wykazały się wielkim zaangażowaniem i własną inicjatywą w zakresie przygotowania poszczególnych sesji zdjęciowych, za co serdecznie im dziękujemy. W procesie tworzenia albumu aktywnie uczestniczyli też pracownicy Muzeum, dlatego na wielu zdjęciach pozują oni sami lub ich najbliżsi, włączając się w ten sposób w obchody naszego wspólnego święta. Muzealną społeczność tworzą jednak nie tylko pracownicy, ale też publiczność – zwiedzający, których obecność nadaje sens naszym działaniom.

Muzeum jest instytucją, której misja oprócz opisywania, dokumentowania i opowiadania miasta obejmuje też słuchanie jego mieszkańców, zależało nam na szerszym włączeniu w ten projekt współczesnych krakowian – nie tylko w roli modeli, ale również twórców zdjęć. Krakowianie nie zawiedli i odpowiedzieli pozytywnie na naszą propozycję – w konkursie wzięło udział 40 uczestników, którzy nadesłali 90 fotografii. Zgłoszone prace zostały poddane ocenie jury pod przewodnictwem fotografa Macieja Plewińskiego, a zwycięskie zdjęcia zostały opublikowane w jubileuszowym albumie. Na końcu publikacji znajduje się również pełna lista laureatów i osób wyróżnionych w konkursie.

120 par fotografii nie odzwierciedla w pełni ani historycznego, ani współczesnego zróżnicowania społeczności Krakowa. Ten zestaw pozwala jednak zauważyć, co zmieniło się w ciągu 120 lat istnienia Muzeum, a co pozostało niezmienione. Posługując się archeologiczną nomenklaturą, można powiedzieć, że niniejszy album staje się w ten sposób swoistym wykopem sondażowym, który – choć nie odsłania wszystkiego – pozwala dojść do bezcennych wniosków i stanowi wartościową próbę.