FestivALT łączy ludzi z całego świata podczas 72-godzinnego internetowego performansu „The Lucky Jewathon”

72 godziny spotkań, rozmów, projektów artystycznych, filmowych i muzycznych – oto internetowy maraton pod hasłem „The Lucky Jewathon”. Przez 3 dni nieustającego performansu 18 gości z całego świata, wychodząc od kontrowersyjnego zjawiska niezwykle popularnego w Polsce motywu „Żyda na szczęście”, poruszy frapujące ich problemy, ważne z punktu widzenia świata oraz reprezentowanych przez nich lokalnych społeczności. Performans wystartuje 26 listopada i będzie można do niego dołączyć w dowolnym momencie – zarówno jako uczestnik, włączając się na platformie Zoom, jak i obserwator – na Facebooku i YouTubie. Przez całe 72 godziny. Non stop.

Rzekomo przynoszący szczęście Żyd z pieniążkiem w postaci figurek czy obrazków jest bardzo popularnym motywem, spotykanym w domach, biurach, restauracjach i innych miejscach w przestrzeni publicznej, w tym nawet w urzędach. Produkowane seryjnie wizerunki Żydów, będące atrakcją odpustów, sprzedawane są od co najmniej XIX wieku, chociaż dopiero pod koniec lat 70-tych XX wieku dołożono do nich pieniążek, co zupełnie zmieniło wymowę tych obiektów, które uznano za talizmany zapewniające bogactwo. Biorąc pod uwagę trudną historię polsko-żydowskich relacji, nie sposób uniknąć jednak pewnego dyskomfortu, obserwując obecność „Żyda na szczęście” w polskiej kulturze. I tak, mimo że niektórzy postrzegają figurki i obrazki jako pamiątki po przedwojennej społeczności żydowskiej w Polsce, dla wielu są one po prostu antysemickimi karykaturami.

Żydowski kolektyw twórczy FestivALT, nawiązując dialog z tradycją, chce skłonić do refleksji i dyskusji na temat tego niełatwego i wielowarstwowego tematu. Wizerunek „Żyda na szczęście” stał się pretekstem do stworzenia internetowego happeningu, który rozpocznie się 26 listopada i potrwa aż 72 godziny. W tym czasie 18 gości z całego świata, w tym m.in. z Polski, Australii, Kanady, Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii będzie dyskutować, co zrobić z wszechobecnym motywem Żyda z pieniążkiem, który wciąż cieszy się w Polsce olbrzymią popularnością. Problem ten będzie też inspiracją dla uczestników internetowego maratonu do poruszania innych ważnych dla nich tematów. W ten sposób wydarzenie pod nazwą „The Lucky Jewathon” stanie się międzynarodową płaszczyzną wymiany poglądów i debaty na sprawy ważne z globalnego punktu widzenia. Gospodarzami 4-godzinnych sekcji będą m.in. antropolożka i kuratorka – Erica Lehrer, artystka wizualna – Atalya Laufer, aktorka, performerka i pisarka – Rachel Mars, kurator i artysta wizualny – Tobaron Waxman, dyrektor Żydowskiego Muzeum Galicja – Jakub Nowakowski oraz muzyk – Josh Dolgin (Socalled).

„The Lucky Jewathon” jest całkowicie interaktywny. To oznacza, że w chwili wejścia na platformę Zoom, odwiedzający staje się częścią performansu. Każdy jest zaproszony do udziału w tym przedsięwzięciu i może wnieść do niego coś od siebie. Performans będzie także streamowany na Facebooku i YouTubie dla tych, którzy wolą pozostać jedynie obserwatorami. Do wydarzenia będzie można dołączać w dowolnym momencie podczas 3 dni trwania.

Dlaczego 72 godziny? Zazwyczaj podczas konferencji czy spotkań dany temat nie może zostać dogłębnie omówiony i pozostają pewne niedopowiedzenia. Forma 3-dniowego interaktywnego maratonu w internecie jest natomiast niezwykle pojemna i pozwala bardzo kompleksowo potraktować tematykę „Żyda na szczęście”. Formuła Jewathonu została zaczerpnięta z telewizyjnych telethonów, w tym „The Jerry Lewis Telethon”, podczas którego znany komik przez wiele godzin nieprzerwanie prowadził telewizyjne show, zbierając pieniądze dla dzieci z dystrofią mięśniową. Celem aktywistów z FestivALT-u nie jest zbieranie pieniędzy, ale podnoszenie świadomości dotyczącej motywu powszechnie sprzedawanych gadżetów z wizerunkiem Żydów.

„The Lucky Jewathon” to wydłużona i bardziej rozbudowana forma wcześniejszego projektu FestivALT-u – „Żyd na Szczęście” („Lucky Jew”), przez który aktywiści chcieli skłonić mieszkańców Krakowa do przemyśleń. Podczas popularnego odpustu – Emaus – wcielali się w rolę „Żyda z pieniążkiem”, sprzedając magnesy, płótna, kubki i etui na telefony z wizerunkami siebie jako Żydów ze starego świata, angażując tym samym przechodniów w rozmowę o stereotypach, tradycji i naturze szczęścia. Wywołujący spore kontrowersje projekt rozpoczął debatę na temat popularnego motywu obecnego w Krakowie na każdym rogu. Organizatorzy postanowili więc pójść o krok dalej i wiosną 2020 roku – także ze względu na panującą pandemię – zorganizowali 6-godzinny performans dostępny online dla odbiorców z całego świata. Projekt spotkał się z tak dużym zainteresowaniem, że już w listopadzie odbędzie się jego 72-godzinna odsłona.

FestivALT to międzynarodowy kolektyw złożony z żydowskich artystów i aktywistów, dla których centralnym punktem odniesienia są współczesne kwestie żydowskie w Polsce. To także doroczny festiwal realizowany w Krakowie, który w tym roku, ze względu na panującą pandemię, został w dużej mierze przeniesiony do świata wirtualnego. FestivALT działa na przecięciu sztuki i aktywizmu, łącząc teatr, sztuki wizualne, interwencje artystyczne, akcje miejskie i rozmowę z publicznością. Tegoroczna odsłona festiwalu odbywa się pod hasłem „widzialne niewidziane”, nawiązującym do tematów trudnych, o których często nie chcemy lub boimy się mówić, mimo że pozostają na widoku.